Hayır,
böcek olmadı. Başlıktaki soruyu "Gregor Samsa ne oldu?" şeklinde
sorsaydım o zaman böcek cevabını vermek mümkün olurdu. Her edebiyat
sevdalısının Kafka’nın meşhur öyküsünü okumasa dahi Gregor Samsa’ya ne
olduğundan haberi vardır diye düşünüyorum. Şöyle başlar hikaye: "Gregor
Samsa bir sabah yatağında sıkıntılı rüyalarından uyandığında, kendini dev bir
böceğe dönüşmüş olarak buldu." İlk cümleden anladığım şu: Gregor Samsa
adında biri var, gece uyuyor ve sabah kalktığında bir böcek olduğunun farkına
varıyor. Dolayısıyla okur olarak ne tür bir biçim kazandığını anladığımızı
düşünüyoruz. Oysaki "böcek" sözcüğünün kullanılmasına rağmen
Samsa’nın nasıl bir surete büründüğü herkesin muhayyilesinde farklı tezahür
eder; etmelidir de. Benim asıl merak ettiğim, her ne hale gelirse gelsin tam
olarak nasıl bir hadise vukua geldiği.
Samsa’nın
görünüşü değişti mi yoksa dönüştü mü? Burada gerçekleşen eyleme dair çoğu tercümede
"dönüşmek" fiili tercih edilmiş. Binaenaleyh en meşhur künyesi de Dönüşüm.
Ahmet Cemal (Can yay.), Levent Bakaç (Ayrıntı yay.), Gülperi Sert (İş Bankası
yay.) başta olmak üzere çevirmenlerin çoğu ‘dönüşüm’ adını vermişler öyküye. Kamuran
Şipal (Cem yay.) ve Vedat Günyol (Araf yay.) gibi bazı tecrübeli çevirmenlerin Değişim,
Zeynep Bilen’in (Birey yay.) yaptığı gibi İngilizce tercümesinden mülhem olarak
Metamorfoz diye adlandıranlara da rastlıyoruz. Bütün olay, hikayenin ilk
cümlesinin nasıl çevirildiğiyle alakalı. Samsa değiştiyse değişim, dönüştüyse
dönüşüm olmuş. Cümlenin son kısmını "kendini bir böcek olarak buldu"
şeklinde çevirerek Samsa’nın maruz kaldığı şeyin ne olduğunu söylemekten kaçınanlar
da mevcut. Öykünün orijinal diline, yani Almancasına baktığımızda "die
verwandlung" başlığını görüyoruz. İngilizce çevirilerinde ise
"metamorphosis" mefhumu yeğlenmiş ve ilk cümlenin çevirisinde Gregor
Samsa’nın başına gelen "transformed" fiiliyle anlatılmış.
Form/biçim/suret değiştirmek manasına geliyor.
AŞAĞIDAKİ BAĞLANTIDAN YAZININ DEVAMINI OKUYABİLİR VEYA YAZIYI İNDİREBİLİRSİNİZ:
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder