Arabesk Sözler, Anonim Halk Edebiyatı Türlerinden Sayılabilir mi?

  ("Arabesk Sözler, Anonim Halk Edebiyatı Türlerinden Sayılabilir mi?"; Dil ve Edebiyat dergisi, sayı 188, Ağutos 2024)

Her toplumda birtakım değerlere bağlanışlarına göre gruplaşan ve genel kültürden ayrışarak gelişen kültür grupları mevcuttur. Alt kültür adı verilen bu yapıları oluşturan ortak unsur ister 60’lı yıllarda ortaya çıkan hippilerde olduğu gibi siyaset ve müzik, ister 2000’lerin başında zuhur eden emolarda olduğu gibi kıyafet ve imaj, ister motosiklet kulüplerinde olduğu gibi taşıt ve tarz üzerinde belirlensin; neticede bunları bir arada tutan en kuvvetli saik hayata bakış açılarındaki müştereklik ve uyumdur. Grup üyelerinin benimsedikleri müzik, giyim-kuşam, sloganlar, saç şekilleri vs. bu hayata bakışını sembolize edip onları toplumun diğer bireylerinden ayırır.

Ülkemizde uzun zamandır bir hayli etkili ve oldukça geniş bir kitleye sahip olan bir alt kültür tabakası da “arabesk” çatısı altında tanımlanabilir. Kökeni Fransızca “arabesque” olan bu sözcük, imkansız aşk ve kötü yola düşme temalarına bolca ezilmenin, aşağılanmanın ve yoksulluğun dahil edilerek drama seviyesinin üst perdede cereyan ettiği sinema filmleri ve bu minvalde üretilmiş müzik parçaları için kullanılagelmiştir. Arabesk kavramı, övücü ya da yerici bir mana ihtiva etmediğinden ötürü, bu kültürü meydana getiren fertlerin dinlediği müzik ve izlediği filmler için kullanıldığı gibi, sevdikleri ve paylaştıkları sözler için de kullanılmaya müsaittir. Dahası; bu kültürü özümseyen kişiler için kullanılan varoş, kırsal, hanzo, apaçi, keko vb. isimlendirmelerin aşağılayıcı (pejoratif) bir niteliği haiz olmalarından ötürü bizzat kültür tabakasının kendisini dahi “arabesk tabaka”, “arabesk sınıf”, “arabesk kültür” gibi nötr değer içeren ifadelerle betimlemek, sosyolojik tespitlerde objektif kalınabilmesine katkıda bulunacaktır. Bittabi “arabesk” burada tarafımızca yapılan bir seçimden ibarettir; zira arabeskin dışında “damar”, “efkarlı” gibi başkaca sıfatlar da tercih edilebilir. Yeri gelmişken altını çizmek gerekir ki bu kültürü benimseyen insanlar sadece arabesk müzik ve film sempatizanlarından ibaret değildir. Mesela bu kişi Orhan Gencebay değil de Fatih Kısaparmak veya Ahmet Kaya da dinleyebilir; hatta hiç alakasız bir müzik zevki de olabilir. Toparlamak gerekirse, “arabesk söz” denildiğinde demek istenenin ekseriyetle ezilme, kara sevda, aldatma gibi dram gücü yüksek konuların teşkil ettiği olaylara ilgi duyan kimseler arasında tedavülde bulunan sözler olduğu anlaşılacaktır. 

AŞAĞIDAKİ BAĞLANTIDAN YAZININ DEVAMINI OKUYABİLİR VEYA YAZIYI İNDİREBİLİRSİNİZ:

Anonim Sözler, Anonim Halk Edebiyatı Türlerinden Sayılabilir mi?