Kader Ne Değildir?

   ("Kader Ne Değildir?", Dil ve Edebiyat dergisi, Sayı 173, Mayıs 2023)

İbni Haldun’un "Coğrafya kaderdir." sözündeki - gerçi bu söz ona ait değildir - ‘kader’ ile coğrafyanın kendisi değil, neden oldukları kastedilir. "Deprem kaderdir." veya "Deprem kaderde vardır." yargılarıyla kastedilen şey de aynı bunun gibi devasa yer kabuğu tabakalarının kırılıp yer değiştirmesinin kaderde yer almasından çok bunun sonucu olarak binlerce insanın can vermesinin, yaralanmasının, göçük altında kalmasının, acı çekmesinin tanrı tarafından planlandığını vurgulamaktır. Böyle bir hükme varabilmek için mutlaka ‘kader’ sözcüğünü dilimizde hangi anlamlarda kullandığımızı irdelememiz ve ‘kader’ anlayışımızı sorguya çekmemiz icap eder. İyi de ‘kader’in ne olduğu üzerine şimdiye kadar düşünülmemiş midir? Cebriyyesinden kaderiyyesine yüzyıllar boyunca yapılmış kelamî tartışmaların tarihî eserlerde ve ilahiyat çalışmalarında kapladıkları yer göz önünde bulundurulduğu takdirde bu bahis çerçevesinde fazlasıyla düşünülmüştür diyebiliriz. Ben bu yazıda bunlara hiç değinmeksizin - negatif teoloji yöntemine atfen - negatif semantik metoduna yeltenerek ‘kader’in ne olmadığı üzerinde yoğunlaşmayı hedefliyorum. Bundaki nihai amacım en azından bu yazıyı okuyanların ‘kader’ anlayışlarını az da olsa gözden geçirmeleri, akabinde kaderden ne anladıkları netleştikten sonra gündemle alakalı olarak depremin kader olup olmadığına kendileri karar vermeleri.

AŞAĞIDAKİ BAĞLANTIDAN YAZININ DEVAMINI OKUYABİLİR VEYA YAZIYI İNDİREBİLİRSİNİZ:

Kader Ne Değildir?