Bir şiir, yoğun bir anlatıma
sahip olup her okuyanın vukufiyet kesbedemeyeceği pek çok mana ihtiva etmesi
halinde, bir kişi tarafından izah edilebilir. Vakıa şiiri açıklama eylemi, bugün
niteliğine nisbetle tetkik, tenkit, analiz, inceleme, çözümleme, tahlil vs.
muhtelif adlar alsa da, geleneksel şiirimiz mevzubahis olduğunda şerh etmek[1]
tabiri tercih edilmiştir. Kelimenin lügatteki anlamının “açmak” olduğu göz
önüne alındığında, ortada açılmaya muhtaç kapalı bir sözün mevcudiyetinden söz
edilebilir. Şarih, yani şerh eden kişi, bir yanıyla şair gibi anlatıcı, bir
yanıyla okur gibi anlayıcı konumdadır. Zira şarih, öncelikle şiiri en doğru
şekilde anlayıp, bilâhare anladığını okura en sahih biçimde anlatma vazifesini
icra etmektedir. Öyle ki bir şiirin çoğu kişi tarafından sadece iyi
anlaşılmadığı değil, yanlış anlaşıldığı durumlarda da şiirin şerh edilmeye
gereksinim duyulduğu müşahede edilmiştir. İşte bu noktada şairin ne söylediğini
şarihin nasıl anladığı çok önemlidir. Bundan dolayı metinlere tatbik edilen
çeşitli şerh metotları, bir şiiri anlamak için nasıl okunması gerektiği
hususunda okura fikir vermektedir.
Dilde kırılma ve kültürde
başkalaşma nedeniyle günümüz insanının zihninin herhangi bir terbiyeden geçmediği
takdirde kadim şiiri tam manasıyla kavraması mümkün değildir. Bundan ötürü
bugün, kadim şiirin her nev’inin şerh uygulamasına tâbi tutulması normal
görülmektedir.[2] Mamafih
ananevî şiirin tarihî sürecinde şerh edilen metinler umumiyetle tasavvufî olanlardır.
Ancak buna yalnızca tasavvufî mazmun ve remizlerle kapalı bir yapıda olan
metnin açılmak istenmesi sebep olmuştur diyemeyiz. Bazen şarih adını verdiğimiz
kişi; söylemek istediklerine bir zemin, bir istinad noktası, hatta bir bahane
olsun diye bir şiirden hareketle, şairin demek istediklerini de aşarak bambaşka
şeyler söyleyebilir. Bunu yaparken konuyla alâkalı başka metinlere başvurmak,
menkıbelerden istifade etmek, araya kendi şiirlerini koymak vb. birçok yönteme
başvurması geleneksel sistem içinde gayet doğal karşılanmıştır. Kısacası okur
zaviyesinden olay, sadece şiiri anlamakla bitmez; onun için şarihin diyecekleri
de ayrı bir merak konusu olur.
AŞAĞIDAKİ BAĞLANTIDAN YAZININ DEVAMINI OKUYABİLİR VEYA YAZIYI İNDİREBİLİRSİNİZ:
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder